Dagelijks wegen tijdens het afvallen: wel of niet doen?

Veel mensen die proberen af te vallen, gebruiken de weegschaal als belangrijkste graadmeter voor hun voortgang. Hoewel het leuk kan zijn om te zien dat de kilo’s eraf gaan, waarschuwt Dr. Edo Aarts in onze video dat dagelijks wegen vaak meer stress oplevert dan voordelen. Je gewicht kan namelijk sterk fluctueren, soms wel met één of twee kilo per dag, wat je motivatie en gemoedstoestand flink kan beïnvloeden. In dit blog bespreken we waarom je gewicht zo sterk kan verschillen van dag tot dag, waarom dagelijks wegen niet altijd nuttig is en hoe het je psyche beïnvloedt. Daarnaast geven we tips voor een betere manier om je voortgang te volgen.

Waarom je gewicht van dag tot dag verschilt

Je lichaamsgewicht kan van dag tot dag schommelen door verschillende factoren die niets te maken hebben met vetverlies of -toename. Hier zijn enkele van de belangrijkste redenen voor deze dagelijkse fluctuaties:

1. Waterretentie: Het vasthouden van vocht is een van de grootste redenen waarom je gewicht kan variëren. Waterretentie wordt beïnvloed door de hoeveelheid zout die je hebt gegeten, je hormonen en zelfs je trainingsintensiteit. Na een zoutrijke maaltijd houdt je lichaam meer vocht vast, wat tijdelijk tot een hogere meting op de weegschaal kan leiden.
2. Inname van koolhydraten: Koolhydraten worden in je lichaam opgeslagen als glycogeen, en elke gram glycogeen bindt zich aan ongeveer drie gram water. Na een koolhydraatrijke maaltijd kan je gewicht dus tijdelijk stijgen door de extra hoeveelheid glycogeen en water die je lichaam vasthoudt.
3. Spijsvertering: Het aantal keren dat je naar het toilet gaat, kan ook invloed hebben op je gewicht. Als je spijsvertering langzamer verloopt of je niet regelmatig naar het toilet gaat, kan dit resulteren in tijdelijke gewichtstoename.
4. Hormonen: Vooral bij vrouwen speelt de hormonale cyclus een rol in gewichtsschommelingen. Tijdens bepaalde fasen van de menstruatiecyclus kan het lichaam meer vocht vasthouden, wat invloed heeft op het gewicht.
5. Spierherstel: Intensieve workouts, vooral krachttraining, kunnen leiden tot tijdelijke ontstekingen in het lichaam, waardoor je meer vocht vasthoudt tijdens het herstelproces. Dit kan je gewicht tijdelijk verhogen, maar betekent niet dat je vet hebt opgeslagen.

Waarom je gewicht verschilt in de ochtend en de avond

Je gewicht kan ook sterk variëren tussen ochtend en avond. ’s Ochtends, na een nacht slapen, heb je een relatief leeg lichaam omdat je de hele nacht niets hebt gegeten en je vocht hebt verloren door te zweten en te ademen. Dit is meestal het beste moment om jezelf te wegen voor een consistente meting.

’s Avonds, na een hele dag eten en drinken, zal je gewicht vaak hoger zijn. Dit is normaal en hoeft geen reden tot zorg te zijn. Het verschil tussen ochtend- en avondgewicht kan variëren van een halve tot twee kilo. Dit verschil benadrukt waarom het belangrijk is om op een vast moment van de dag te wegen als je je gewicht wilt monitoren.

Het effect van dagelijks wegen op je psyche

Dagelijks wegen kan psychologisch zwaar zijn. Omdat je gewicht natuurlijk schommelt, kunnen de dagelijkse veranderingen je stemming en motivatie beïnvloeden. Hier zijn enkele manieren waarop dagelijks wegen een negatief effect kan hebben op je psyche:

1. Frustratie en teleurstelling: Wanneer je hard werkt om af te vallen en je ziet de ene dag een toename op de weegschaal, kan dit demotiverend werken, zelfs als de gewichtstoename niets te maken heeft met vetopslag. De schommelingen kunnen je het gevoel geven dat je “faalt,” wat je motivatie ondermijnt.
2. Obsessief gedrag: Dagelijks wegen kan leiden tot een obsessieve focus op de weegschaal als maatstaf voor succes. Deze focus kan ongezond zijn, omdat het je zelfvertrouwen en gemoedstoestand te veel laat afhangen van een getal dat per dag kan verschillen.
3. Stress en emotionele belasting: Gewichtsschommelingen kunnen stress veroorzaken, vooral als je een perfectionistische instelling hebt. De stress kan zelfs leiden tot emotioneel eten, wat je gewichtsverlies verder belemmert.
4. Verlies van motivatie: Als je constant kleine variaties opmerkt die je niet kunt verklaren, kan dit ontmoedigend werken. Hierdoor raak je mogelijk minder gemotiveerd om door te gaan met je gezonde gewoontes.

Waarom je beter eens per week kunt wegen

In plaats van dagelijks op de weegschaal te staan, kan het nuttiger zijn om je gewicht eens per week te meten op een vast tijdstip, bijvoorbeeld elke zaterdagochtend. Door wekelijks te wegen, krijg je een beter overzicht van de algemene trend in je gewichtsverlies, zonder je te laten afleiden door dagelijkse schommelingen.

Tips voor een goed weegmoment:

• Weeg jezelf altijd op hetzelfde moment van de dag: Kies bijvoorbeeld voor ’s ochtends na het opstaan, op een lege maag en na een bezoek aan de wc. Dit geeft je de meest consistente meting.
• Noteer je gewicht: Houd een weegdagboek bij waarin je wekelijks je gewicht noteert. Zo kun je de langetermijntrend volgen en hoef je je minder zorgen te maken over kleine fluctuaties.
• Vertrouw op trends, niet op één meting: Door naar de wekelijkse trends te kijken, krijg je een realistischer beeld van je voortgang dan door je dagelijks zorgen te maken over schommelingen.

Korte termijn effecten van minder wegen op je afvaltraject

Door niet elke dag te wegen, geef je jezelf de ruimte om je te focussen op andere aspecten van je gezondheid, zoals energie, kracht en conditie, in plaats van alleen op een cijfer. Dit kan helpen om je gemoedstoestand positief te houden.

Biologische effecten

1. Minder stress en cortisol: Het vermijden van dagelijkse stress door gewichtsfluctuaties kan helpen om de productie van het stresshormoon cortisol te verlagen. Verhoogde cortisolniveaus kunnen gewichtsverlies belemmeren, omdat ze invloed hebben op de vetopslag, vooral rond de buikstreek.
2. Focus op gedrag in plaats van resultaat: Door je minder op het getal op de weegschaal te richten, focus je meer op gezonde gewoontes, zoals beweging en gezonde voeding, die belangrijker zijn voor succes op lange termijn.

Mentale effecten

1. Meer zelfvertrouwen: Minder vaak wegen helpt om je zelfvertrouwen niet te laten afhangen van een getal. Dit kan je mentaal sterker maken en meer zelfvertrouwen geven tijdens je afvaltraject.
2. Minder obsessie over gewicht: Door het dagelijks wegen te vermijden, kun je een gezondere relatie opbouwen met je lichaam en een duurzame leefstijl ontwikkelen zonder dat je je constant zorgen maakt over elke schommeling.

Lange termijn effecten van minder wegen op je afvaltraject

Op de lange termijn kan minder vaak wegen bijdragen aan een gezondere relatie met je lichaam en je gewichtsdoelen.

Biologische effecten op lange termijn

1. Behoud van een stabiel gewicht: Door minder vaak te wegen en de focus te verleggen naar gezonde gewoontes in plaats van cijfers, geef je jezelf de tijd om een stabiel gewicht te bereiken zonder dat je beïnvloed wordt door tijdelijke schommelingen.
2. Gezonde gewoonteontwikkeling: Als je jezelf de tijd geeft om gezond gedrag aan te leren en te behouden zonder de constante druk van de weegschaal, is de kans groter dat je je gewoontes op lange termijn volhoudt en je gewicht kunt behouden.

Mentale effecten op lange termijn

1. Positievere relatie met je lichaam: Door minder op je gewicht te focussen, kun je een gezondere relatie met je lichaam ontwikkelen en jezelf meer waarderen om andere aspecten dan alleen je gewicht.
2. Langdurige motivatie en tevredenheid: Minder vaak wegen kan je motivatie en tevredenheid vergroten, omdat je niet elke dag wordt afgeleid door kleine, irrelevante schommelingen.

Conclusie: kies voor een gezonde weegfrequentie

Dagelijks wegen kan je afvaltraject onnodig ingewikkeld maken en je psyche belasten. Door slechts één keer per week op een vast moment te wegen, kun je beter omgaan met de natuurlijke schommelingen in je gewicht en je focussen op de lange termijn. Laat de weegschaal geen bron van stress zijn, maar gebruik het als een handige tool om je voortgang op een gebalanceerde manier te monitoren.