Filemon Wesselink komt met programma over afslankmiddel Ozempic

In een recent interview op NPO Radio1 bespraken Spraakmaker Filemon Wesselink, Dokter Edo Aarts – bariatrisch chirurg – , en Marileen Dogterom – president van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) – het groeiende probleem van overgewicht en obesitas in Nederland. Met de introductie van het afslankmiddel Semaglutide, beter bekend als Ozempic, lijkt er een mogelijke doorbraak te zijn in de strijd tegen obesitas. Filemon Wesselink deelt zijn ervaringen met het middel in zijn nieuwe programma “Powned of View: De prikpen” en gaat in gesprek met experts over de effecten en ethische vraagstukken rondom het gebruik van dit medicijn. Lees verder voor een transcriptie van dit boeiende en informatieve gesprek.

Transcriptie uitzending NPO Radio1

00:00:01 Herman van der Zandt Hier aan tafel: Spraakmaker Filemon Wesselink, universitair docent Niels Debonne, en Marileen Dogterom, president van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW). We hadden het net over wetenschappelijk activisme. Overgewicht is een groot probleem. Inmiddels is de helft van de volwassen Nederlanders te zwaar. Ook neemt het aantal mensen met zwaar overgewicht, obesitas, flink toe. Het afslankmiddel Semaglutide, beter bekend onder de merknaam Ozempic, werd vorig jaar uitgeroepen tot wetenschappelijke doorbraak van het jaar. Spraakmaker Filemon Wesselink dook in dit middel en, zoals we hem kennen, gebruikte het zelf ook voor het nieuwe programma PowedofView: De prikpen.

00:00:39 Fragment Mensen met obesitas, dat is echt heel erg lelijk. De eetlustremmer Ozempic is plotseling enorm populair als middel om af te vallen. Als je niet blij bent met je lichaam, heb je ook geen zin. Ik heb geen zin in seks? Nee, het is geen kuurtje. Toch ga ik het zelf proberen. Dit zijn praktijken die we gewoon in Nederland niet moeten willen. In de hele wereld ook, hoop ik trouwens.

00:01:00 Filemon Wesselink Zie je al iets? Ja, 5 kilo. 5 kilo kwijt. Ja. Kortom, een fantastisch middel? Ja, ja, nou ja. Ik denk dat we echt aan de vooravond staan van een enorme revolutie. Ozempic is een middel, maar er komen nog allerlei andere middelen aan. En wat het doet? Je spuit het een keer per week in. Ik heb het een maandje gebruikt, maar echt de beginnershoeveelheid. Het brengt je hormoonhuishouding in de war, dus het hormoon dat tegen je hersens zegt van ‘ja, je zit vol’ of niet, dat wordt een beetje verstoord. Dus je hebt de hele dag veel minder trek.

00:01:35 Herman van der Zandt En is dat ook de reden dat je dit programma wilde maken? Je zegt: we staan aan de vooravond van een revolutie, dit moet ik uitlichten.

00:01:43 Filemon Wesselink Ik vind het heel intrigerend, want gedragsverandering is gewoon super lastig. Dat zie je met allerlei dingen, bijvoorbeeld om mensen in de trein te krijgen in plaats van de auto te nemen. Om mensen minder te laten eten, hebben we van alles geprobeerd. De politiek heeft van alles gedaan, het Voedingscentrum ook. Maar uiteindelijk worden we met z’n allen steeds dikker en gaat dat steeds meer geld kosten. Zo’n middel kan daar enorm bij helpen. We zijn gewoon een soort oermensen. We hebben natuurlijk honderdduizenden jaren in een bos geleefd. Elke keer als we wat vet of suiker zagen, gingen we dat als een gek opeten, want wie weet kregen we dat de komende tijd niet meer? En dat zijn we eigenlijk nog steeds, dus elke keer als we lekkere dingen zien, is er een enorme drang bij veel mensen om dat in je mond te stoppen.

00:02:30 Herman van der Zandt Gedragsverandering is heel moeilijk. We hoorden in het vorige halfuur al Edo Aarts, dokter gespecialiseerd in de behandeling van mensen met overgewicht. Edo, heb je ook meegedaan aan het programma van Filemon? Was je daarover nog aan het twijfelen?

00:02:44 Dr. Edo Aarts Daar heb ik zeker over getwijfeld, maar dat zal in het programma ook wel naar voren komen. Filemon voldoet natuurlijk eigenlijk helemaal niet aan de voorwaarden om het middel te gebruiken.

00:02:52 Herman van der Zandt Nee, zo te zien heeft hij geen overgewicht.

00:02:58 Dr. Edo Aarts Nee, dat klopt, we hebben hem gemeten en…

00:02:59 Herman van der Zandt En dan zegt u dat je het niet moet gebruiken?

00:03:01 Dr. Edo Aarts Nee, dan moet je het niet gebruiken, maar daar zullen we later vast nog dieper op ingaan. Het is een prachtig middel en Filemon heeft goed opgelet. Wat hij net vertelde, klopt als een bus. Waarschijnlijk staan we aan de vooravond van een enorme revolutie, maar voordat we daar zijn, zijn we echt nog wel een aantal jaren verder.

00:03:22 Herman van der Zandt Het klinkt alsof we het over een afslankmiddel hebben, maar het is een medicijn.

00:03:27 Dr. Edo Aarts Het is zeker een medicijn en een medicijn heeft ook gewoon bijwerkingen.

00:03:32 Herman van der Zandt Filemon heeft net al kort gezegd hoe het werkt. Het heeft dus invloed op de hormoonhuishouding en je krijgt minder trek.

00:03:39 Dr. Edo Aarts Klopt. Misschien goed om te weten, ik ben zelf maagverkleining chirurg, dus ik behandel veel mensen die echt obesitas klasse twee en drie hebben, flink te zwaar zijn. Eigenlijk komt dit medicijn uit die hoek. Van oudsher wisten we wel dat er stoffen bestonden die ervoor zorgden dat je na zo’n operatie langer verzadigd was en minder vaak honger had. Daar zijn een aantal fabrikanten uiteindelijk heel slim op ingesprongen, met name nu een fabrikant uit Denemarken die grote hoeveelheden produceren van één van die signaleringsstoffen die ervoor zorgen dat je veel langer verzadigd bent.

00:04:19 Herman van der Zandt We hebben ook in onze Spraakmakers-community gevraagd of ze het middel zouden willen gebruiken om af te vallen. Veruit de meesten zouden dat niet willen, zo zegt Irma Brouwers: “Absoluut niet. Gebruik geneesmiddelen waarvoor ze voorgeschreven worden. Ieder middel heeft bij gebruik kans op negatieve bijwerkingen.” Edo, wat weten we van die bijwerkingen?

00:04:37 Dr. Edo Aarts Ja, die zijn redelijk bekend op de korte termijn. Je moet je voorstellen dat je deze medicijnen voor een aantal dingen kunt voorschrijven, niet in de laatste plaats voor patiënten die suikerziekte (diabetes type twee) hebben. Daar is al wat langer ervaring mee. Die patiënten vallen er nou juist niet zo heel goed mee af omdat dat systeem van verzadiging minder goed werkt. Daarbij weten we natuurlijk wel vrij goed wat de bijwerkingen zijn. Die kunnen heel mild zijn; het werkt namelijk op je darmen, dus je kunt er een beetje rommelingen van krijgen, maar ook wel heftige dingen. Op de langere termijn weten we dat bijvoorbeeld er aanwijzingen zijn dat een bepaald type schildklierkanker, hoe laag die kans ook nog steeds is, procentueel wat toeneemt, het risico in ieder geval.

00:05:25 Herman van der Zandt Niet alle community-leden zijn negatief. Chris Beckers gebruikt het middel in tabletvorm en zegt: “Ik heb inmiddels na drie maanden geen diabetes meer, ik ben 11 kg kwijt, mijn eetbehoefte is sneller voldaan. Het heeft wat lichte vervelende bijwerkingen, maar toch vind ik het een fantastisch product.” En dan lees ik ook dat veel mensen liever op eigen kracht willen afvallen. Wat zeg jij daarvan: Waarom zou je dat proberen?

00:05:47 Filemon Wesselink Nee, dat is natuurlijk het allermooiste en het allerbeste. In een ideale wereld zijn we allemaal keihard aan het sporten en eten we iedere dag gezond. Maar wij zien dat het gewoon niet werkt. Jij zei net toen je dit aankondigde: meer dan de helft van de Nederlanders heeft te kampen met overgewicht, dat is gigantisch. Wat mensen doen, is dat gebruik van het medicijn vergelijken met een gezond iemand die het niet gebruikt. Maar obesitas heeft natuurlijk enorm veel bijwerkingen. Het is een portaalziekte voor 200 andere ziekten. En als je obesitas hebt, krijg je eigenlijk altijd wel suikerziekte. Het probleem is zo ontzettend groot dat je denkt: moet het niet, en dan zeg ik iets heel precairs, maar moet het niet gewoon bij de drogisterij liggen?

00:06:35 Herman van der Zandt Even voor de duidelijkheid, je hebt geen aandelen, hè?

00:06:38 Filemon Wesselink Ik heb niks van aandelen. Ik ben helemaal onafhankelijk. Maar dat een paar mensen het gebruiken die het eigenlijk niet nodig hebben, dat is dan maar zo. Dat er een paar mensen te kampen hebben met bijwerkingen, dat is dan maar zo. Maar het obesitasprobleem, dat gaat ons allemaal verstikken en ook ons hele gezondheidsapparaat.

00:06:54 Herman van der Zandt Je probeert eraan te komen, want je wil het liefst niet bij de drogist. Je laat zien hoe makkelijk het eigenlijk lukt. Is dat op allerlei sites aangeboden? Maar je hebt zelfs, je bent zelfs aan een persoonlijk recept gekomen.

00:07:03 Filemon Wesselink Ja, via een website. Het wordt verkocht onder twee merknamen, Wegovy of Ozempic. Wegovy is voor mensen die daarmee af willen vallen en dat heb ik gebruikt. Dat kost een paar honderd euro per maand, maar via een legale site of een digitale apotheek kon je er zo aankomen.

00:07:04 Herman van der Zandt Terwijl je het niet nodig hebt, kun je er zo aankomen. Ik kan me niet voorstellen dat Edo daar blij mee is.

00:07:29 Dr. Edo Aarts Nee, dat is niet zoals het hoort. Filemon stelt dat heel scherp. Hij zegt: kijk, het obesitasprobleem of het overgewichtprobleem in Nederland loopt echt over. Er zijn veel mensen op zoek naar manieren om structureel af te vallen. Helaas speelt een deel van de markt daar op in. Filemon zal ook zeker niet ontkennen dat hij het geprobeerd heeft via mij te krijgen. Ik weet niet hoe vaak ik nee heb moeten zeggen, maar uiteindelijk was het antwoord nee, want Filemon voldoet niet. En zo zou je eigenlijk moeten kijken. En of een moederbedrijf nou in het buitenland zit, dat is toch wel heel vreemd. Maar ja, ook alleen dat al zou echt onderwerp van gesprek moeten zijn. Het moet alleen maar gebruikt worden als de indicatie, de reden waarvoor je het middel gebruikt, ook echt klopt.

00:10:50 Herman van der Zandt Ja, want als je dat medicijn gebruikt terwijl je het niet nodig hebt, maak je het ook lastig voor mensen die het wel echt nodig hebben. Natuurlijk. De schaarste is ook een probleem toch? Filemon, heb je er nog over getwijfeld om hier een programma over te maken? Want je maakt toch tussen aanhalingstekens enigszins reclame ervoor.

00:11:08 Filemon Wesselink We hebben het over allerlei soorten middelen in het programma. En ja, we staan aan de vooravond van een revolutie. Dat zegt Edo ook. Dus ja, als programmamaker wil je daar iets mee. Ik heb die Wegovy gebruikt, wat niet voor suikerziektepatiënten is.

00:10:24 Herman van der Zandt Wat niet het medicijn is?

00:11:25 Filemon Wesselink Het is precies hetzelfde middel, maar dan een andere merknaam. Je hebt ook het gevoel dat de fabrikant die schaarste kunstmatig maakt, dat er een beetje kunstmatige schaarste is.

00:11:39 Herman van der Zandt Is dat ook het gevoel dat jij hebt, Edo?

00:11:41 Dr. Edo Aarts Nou, ik denk dat dat misschien wel meevalt. Ik weet iets meer van achter de schermen. Het is gewoon heel moeilijk om voor de hele wereldbevolking zo ongelooflijk veel medicatie te maken. En je wil als bedrijf natuurlijk ook niet zomaar je patenten opzeggen. Kunstmatige schaarste vind ik ver gaan. Het grote probleem is dat een deel van die medicatie wordt gemaakt voor de behandeling van suikerziekte en een deel voor de behandeling van overgewicht. Het is precies hetzelfde middel, alleen het probleem is dat de voorraad voor mensen met suikerziekte wordt voorgeschreven voor de behandeling van obesitas. En daar gaat het mank, want dat betekent dat de gemiddelde diabeet soms misgrijpt. Dan is het middel er niet omdat het te veel gebruikt is voor de behandeling van obesitas.

00:12:28 Herman van der Zandt Marileen Dogterom is hier, president van de KNAW. Zegt Filemon ook: we zetten wetenschap en techniek in voor zoveel dingen in de maatschappij. Waarom niet de wetenschap inzetten om het obesitasprobleem op te lossen? En dan hebben we zo’n middel en dan leggen we het bij de drogist.

00:12:44 Marileen Dogterom Ja, dan is wetenschap nu even hier platgeslagen tot een pil, begrijp ik. Want volgens mij zit hier een arts aan tafel en de wetenschap heeft volgens mij heel veel al ingebracht, kan ik me zo voorstellen.

00:12:56 Filemon Wesselink Het gaat een beetje ook over de emotie dat als je af wil vallen, je daarvan moet lijden. Terwijl ja, we gebruiken de computer om sneller te denken, we gebruiken de auto om sneller ergens te komen, dus waarom niet wetenschap gebruiken om ons hongergevoel te stillen?

00:13:11 Marileen Dogterom Dus dat is eigenlijk de vraag die je breder kan stellen voor medicijnen. Als we problemen hebben in de medische uithoek, dan gebruiken we daar ook medicijnen voor. Maar ik kan me alleen maar achter de arts scharen die zegt dat je de afweging moet maken in ieder individueel geval wat wijsheid is. Natuurlijk, korte en lange termijn. Daarmee is het dus niet simpel. Wij hebben… ja, nee, we gaan het hiermee voor eeuwig oplossen. Kan ik mij zo voorstellen. Maar nogmaals, dit is niet mijn expertisegebied en ik zal hier heel goed luisteren naar de mensen die hier heelal gestudeerd hebben. En daar is de wetenschap op allerlei manieren ongetwijfeld al jaren mee bezig. En ik kan me ook voorstellen dat, zoals de dokter hier zegt, dat het wel degelijk een hele mooie stap voorwaarts kan zijn, mits het medicijn afgewogen toegepast wordt.

00:13:56 Herman van der Zandt We hebben het dus over de groeiende populariteit van het middel en over jouw oproep, Filemon. Is het een oproep om het voor iedereen beschikbaar te maken? Want zo lees ik jou wel.

00:14:04 Filemon Wesselink Ja, nou ik denk dat we hier in ieder geval met een open blik naar moeten kijken en niet gelijk moeten zeggen: nee, we moeten dat medicijn niet gebruiken. We moeten juist allemaal heel hard gaan bewegen en heel gezond gaan eten. Want het probleem is er en tot dusver is het niet opgelost en wordt het alleen maar groter. Dus ja, daar moet je iets mee.

00:14:26 Herman van der Zandt Maar zou je ook niet een soort poortwachtsysteem moeten hebben dat je zegt: oké, dit is wel echt een probleemgeval. Neem jij het om snel af te slanken? Dat je nog een soort scheiding maakt? Of dat je dan zegt van: ik wil 5 kilo afvallen, dat moet je eerst even zelf proberen.

00:14:37 Filemon Wesselink Tuurlijk, maar als het maar wel laagdrempelig beschikbaar wordt. Mensen die zijn al niet geneigd om het te nemen, dus je wil dat juist die het eerder gaan nemen. Het liefst preventief, want voordat ze suikerziekte krijgen. Want als je eenmaal obesitas hebt, dan kan je allerlei ziektes oplopen en die kans is ook heel groot.

00:14:54 Dr. Edo Aarts Nou, ik denk dat aan de basis eigenlijk een andere vraag ligt. Iedereen weet dat suikerziekte een ziekte is. Het heet niet voor niets suikerziekte. En toch is overgewicht en obesitas ook een ziekte, maar vaak oordelen mensen dat het de schuld is, tussen aanhalingstekens, van de patiënt zelf. En als we die stap nou eens eerst kunnen maken dat we het ook werkelijk gaan zien als een ziekte en daar dus ook begrip voor kweken dat er dus ook een behandeling voor nodig is. Nou, die is er gelukkig al in delen en die dan ook beter gaan toepassen, dan hebben we de wereld al gewonnen. Echt serieus, die schuldvraag is daar niet. Ja, die is er niet, want zo zijn we gemaakt. We zijn allemaal genetisch gemaakt om steeds zwaarder te worden als de omstandigheden dat toelaten. Dat merken we nu de afgelopen 50 jaar. We zijn eigenlijk relatief gezien niet zo heel veel meer gaan eten, maar met name ook minder gaan bewegen en we vinden het allemaal heel normaal dat we nu taart eten tijdens een verjaardag sinds een jaar of 40, 50. Dat accepteren we allemaal van elkaar, maar we accepteren dan ook niet dat obesitas echt een ziekte is.

00:16:10 Herman van der Zandt Helder. We hebben het ministerie van VWS nog gevraagd over de bredere beschikbaarheid van dit middel. Ze zeggen dat binnen het ministerie de eerste gedachten hierover worden gevormd. Willen ze liever inzetten op het voorkomen van overgewicht of de behandeling ervan? Waar liggen de kosten, bij het overgewicht zelf of bij de medicijnen? Ze vinden het te vroeg om een antwoord op jouw oproep te geven, Filemon, maar zeggen ook dat de vragen die jullie stellen het ministerie zeker helpen in de discussie. Jouw programma ‘Powned of View: De prikpen’ is morgen, 1 mei, te zien om 09:11 uur op NPO3.