Door Elena Angelides van VICE [1].
Let op: Dit is Amerikaans nieuws en hierin wordt geen rekening gehouden met Nederlandse wetgeving. In andere artikelen, zoals deze van Zorginstituut Nederland, wordt gesproken over Nederlandse wetgeving.
Diabetespatiënten die het medicijn nodig hebben worden nu geconfronteerd met tekorten na ongegronde beweringen dat beroemdheden het gebruiken om af te vallen.
In het noorden van Engeland boekt Chloe vrijdagmiddag vrij van haar werk om naar zes verschillende apotheken te rijden op zoek naar haar routinevoorschrift. Al een jaar lang injecteert ze elke maandag Ozempic om haar diabetes type 2 onder controle te houden, maar het is niet meer in voorraad in haar regio.
De laatste vier maanden heeft ze geen geluk gehad. In plaats daarvan moest ze overstappen op Trulicity, een alternatief geneesmiddel, waarvoor ze opnieuw moet beginnen vanaf het laagste voorschrift om de dosis op te bouwen. Haar bloedsuikerspiegel schommelt al een paar weken, wat leidt tot vermoeidheid en hoofdpijn, en waardoor ze vaker ongemakkelijke vingerprikjes moet doen.
Dagen later zette een gesprek met een vriendin het leveringsprobleem van de apotheek in perspectief. “Ze had over Ozempic gehoord van de dame die haar wenkbrauwen doet, en overwoog het te kopen voor 180 pond per maand om af te vallen,” vertelt Chloe – die anoniem spreekt vanwege deze vriendschap en haar baan – aan VICE.
FDA-goedgekeurd in de VS in 2017 en door de EU in 2018, Ozempic is een merknaam van semaglutide, vervaardigd door het Deense farmaceutische bedrijf Novo Nordisk. Eenmaal geïnjecteerd bootst het een hormoon na dat in de darm wordt geproduceerd, GLP-1 genaamd, dat de insuline- en bloedsuikerspiegel regelt en essentieel is voor het beheer van diabetes type 2. Gebruikers voelen zich langer vol, waardoor hun hongergevoel afneemt.
In 2021 werd Wegovy, een ander merk van semaglutide van Novo Nordisk, goedgekeurd in de VS en het VK voor de behandeling van obesitas. Na een tekort aan Wegovy begonnen artsen Ozempic off-label voor te schrijven voor gewichtsverlies, waardoor de verkoop sterk steeg. Voor de eerste negen maanden van 2022 rapporteerde Novo Nordisk een groei van 59 procent in de verkoop van GLP-1 producten.
Een ander onverwacht bijproduct van het off-label voorschrijven van Ozempic is zijn opkomst als het afslankmiddel du jour door mensen zonder diabetes of obesitas. Op TikTok heeft de hashtag #Ozempic al meer dan 320 miljoen views. Hoewel sommige gebruikers diabetes of obesitas hebben, gebruiken anderen die hun “Ozempic-reis” documenteren het middel als een snelle oplossing voor gewichtsverlies.
Elders op het platform wordt door plastisch chirurgen ongefundeerd gespeculeerd dat Ozempic het “geheime afslankmiddel” is dat Kim Kardashian gebruikte om in de jurk van Marilyn Monroe te passen op het Met Gala dit jaar. (De Kardashians-ster heeft nooit gesproken over het gebruik van het middel.) The Guardian en Variety noemen Ozempic “het slechtst bewaarde geheim van Hollywood”, en in Californië gevestigde medische professionals zeggen dat “iedereen” het gebruikt – met name beroemdheden die zich de hoge prijs in de VS kunnen veroorloven. Een arts vertelde VICE dat de medicatie ongeveer $8.00-1.000 per maand kan kosten.
Voor Chloe is het leveringsprobleem een harde pil om te slikken. Zonder medicatie stijgt haar bloedsuikerspiegel, wat op lange termijn kan leiden tot hartaanvallen, beroertes, blindheid, miskramen en doodgeboorte. “Ik was boos dat ik mijn recept niet kon krijgen,” zegt ze. “Ik heb lang gevochten om mijn diabetes onder controle te krijgen, en met Ozempic was het voor het eerst sinds lange tijd echt goed onder controle.”
Het tekort treft ook de zorgverleners. Eenmaal per week bezoekt verpleegster Amina uit Noord-Londen huisgebonden patiënten met diabetes type 2 en obesitas om het geneesmiddel toe te dienen. In november ontving ze een nieuwsbrief van de werkgevers van haar ziekenhuis over het probleem met de levering van Ozempic. (Amina spreekt anoniem om haar identiteit op het werk te beschermen.)
Amina vertelde VICE dat de voorraad van haar wijk slechts twee tot drie weken meegaat. Ze neemt al contact op met andere stadsdelen in een poging het te verkrijgen. “Ik heb vandaag zoveel apotheken gebeld en ze kunnen me geen antwoord geven,” verzucht ze. “Ik probeer het mijn patiënten niet te laten merken, maar ik maak me grote zorgen om hen. Je voelt wat zij voelen. Ik zorg voor hen zoals ik zou willen dat een familielid wordt behandeld, en ik ben eigenlijk bang.”
Ozempic heeft de kwaliteit van leven van haar patiënten verbeterd, maar ze is bezorgd dat hun bloedsuikerspiegel zal stijgen zodra ze van het medicijn af zijn en zal leiden tot ongewenste gewichtstoename. “Semaglutide wordt vaak voorgeschreven als preventieve maatregel bij de behandeling van hart- en vaatziekten, hartaanvallen en beroertes,” legt ze uit, “dus het risico zal toenemen als patiënten ervan afkomen.”
Novo Nordisk vertelde VICE dat het bedrijf zich “bewust is van een voorraadtekort”, en voegde eraan toe: “Het tekort is te wijten aan een ongekende vraag naar dit geneesmiddel die onze productiecapaciteit op de proef heeft gesteld.”
“Het waarborgen van een continue levering die voldoet aan de behoeften van patiënten en de NHS is van het grootste belang voor Novo Nordisk. We werken eraan om het tekort zo snel mogelijk te verhelpen.”
De huidige faciliteiten “werken nu 24 uur, zeven dagen per week” om aan de vraag te voldoen, voegde de woordvoerder eraan toe. In december 2021 kondigde Novo Nordisk ook plannen aan om drie nieuwe productiefaciliteiten te bouwen om de productie op te voeren.
Op Twitter hebben sommige diabetische Ozempic-gebruikers en hun familieleden op het tekort gereageerd door degenen die het middel om redenen van obesitas gebruiken tot zondebok te maken. Iemand tweette: “Zet je dikke kont maar op een loopband.” De stigmatisering heeft een omstreden kwestie naar voren gebracht: of obesitas überhaupt als ziekte moet worden gedefinieerd. Medische professionals in de VS, waar de American Medical Association obesitas definieert als een ziekte, vertelden VICE dat zwaarlijvige patiënten het medicijn ook nodig hebben omdat obesitas kan bijdragen aan hartziekten, beroertes en diabetes type 2 zelf.
Zij zeggen dat deze definitie in overeenstemming is met het laatste wetenschappelijke bewijs, en indien niet gedefinieerd als een ziekte, de schuld legt bij individuele levensstijl of morele tekortkomingen. Vetactivisten zeggen echter dat obesitas niet altijd een weerspiegeling is van een slechte gezondheid, en in het Verenigd Koninkrijk definieert het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) obesitas als een medische aandoening en niet als een ziekte.
Zijn beroemdheden en rijken verantwoordelijk voor het huidige tekort aan Ozempic? Michael Albert, MD, medeoprichter en Chief Medical Officer van Accomplish Health, een in New-York gevestigde telehealth medische praktijk voor gewichtsbeheersing, gelooft dat er geen bewijs is dat dit suggereert. “De VS telt ruwweg 100 miljoen volwassenen met obesitas,” zegt hij. “Het is geen verrassing dat deze behandelingen een ongekende vraag kennen omdat we nu behandelingen hebben die werken, ook al worden ze grotendeels off-label gebruikt.”
Dr. Michael Glickman, die in de VS een medische praktijk begon voor mensen met obesitas, is het daarmee eens. “We hebben geen bewijs om dat aan te tonen, want de lat ligt erg hoog om zoiets te bewijzen,” zegt de oprichter van Revolution Medicine. Anekdotisch heeft hij echter een trend opgemerkt van “nieuwe patiënten die online of via sociale media over de medicijnen hebben gehoord”.
“Patiënten bellen ons en weten al precies welke medicijnen ze willen proberen,” zegt hij. “In het verleden waren de meeste patiënten niet op de hoogte van deze medicijnen en waren het de artsen die hen lieten kennismaken met alle beschikbare opties.”
Zowel Amina als Chloe vertelden afzonderlijk aan VICE dat ze internetleveranciers hebben gevonden die Ozempic aanbieden zonder dat kopers moeten aantonen dat ze diabetes of obesitas hebben, wat wijst op een verschuiving naar het medicijn dat gemakkelijker beschikbaar is voor massaconsumptie – zij het met weinig begrip van de ernstige bijwerkingen. Wie blindelings Ozempic gebruikt om snel af te vallen, loopt het risico op de mogelijke bijwerkingen, waaronder schildkliertumoren, pancreatitis en nierfalen.
“Ik kon mijn BMI opmaken en het in mijn [online boodschappen]mandje stoppen,” zegt Amina. “Patiënten hebben het nodig – het is een medicijn voor het leven en mensen kopen het lukraak zonder de ernstige risico’s te begrijpen.”
Voordat ze een recept voor Ozempic kreeg, hadden Chloe en haar arts een verplicht gesprek over de bijwerkingen. Ze werd getraind in het correct toedienen van injecties om blauwe plekken of eelt te voorkomen en kreeg een prullenbak voor het weggooien van naalden en elke zes maanden een bloedtest om er zeker van te zijn dat het middel haar organen niet beschadigde.
“Het is beangstigend dat een medicijn tegen diabetes en obesitas op recept verkrijgbaar is,” zegt ze, “zonder dat er sprake is van deze noodzakelijke voorzorgsmaatregelen.”
In Australië is de droogte van Ozempic niets nieuws. In mei vertelde Novo Nordisk aan de Australische overheidsinstantie voor therapeutische goederen om gezondheidswerkers aan te sporen Ozempic niet off-label voor te schrijven vanwege een leveringsprobleem, en op 15 november verklaarde een update dat er tot maart 2023 geen Ozempic in het land zal zijn.
Diabetes type 2 patiënt Tricia Nelson, 51, woont in Adelaide en kreeg in mei Ozempic voorgeschreven nadat een eerder medicijn haar alvleesklier en lever negatief had beïnvloed. Haar apotheker zei dat Ozempic niet op voorraad was en waarschuwde dat er al een lange wachtlijst was. Tricia belde 44 apotheken, maar kon het niet vinden en kreeg in plaats daarvan insuline, dat wordt gebruikt als een kortetermijnoplossing om de bloedsuikerspiegel te verlagen.
“Het is ook niet goed voor mijn alvleesklier en lever”, zegt ze over insuline. “De artsen willen dat ik Ozempic krijg – dat zal mijn organen helpen werken, maar in mijn provincie is er geen beschikbaar. Het heeft me veel stress bezorgd – mijn huid is verouderd, mijn haar valt uit – ik weet niet meer wat ik moet doen.”
De Ozempische droogte trof de klanten van Glickman sporadisch gedurende het grootste deel van 2022. Hij werkte samen met patiënten – van wie sommigen diabetes hebben – om de voorraden te rantsoeneren door de doses iets te verlagen zodat het langer duurde.
“Voor patiënten die geen navulling van Ozempic konden krijgen, rantsoeneerden we de medicatie die bij hen thuis beschikbaar was”, zegt hij. “Het is niet ideaal, want als ze niet de optimale behandeling krijgen, kunnen we risico’s gaan zien, zoals een toename van gewichtstoename en bloedsuiker, maar het is beter dan volledig afkicken.”
Glickman’s patiënten hadden het voordeel dat ze vooruit konden plannen. Maar zoals Chloe overkwam, zijn er andere diabetici – die niet weten dat hun medicijnvoorraad binnenkort opraakt – die het risico lopen op de spoedeisende hulp te belanden als ze abrupt geen toegang meer hebben tot Ozempic.
“Mijn situatie is slechts het topje van de ijsberg,” waarschuwt Chloe. “Het maakt me bang te bedenken bij hoeveel meer mensen in het Verenigd Koninkrijk hun Ozempic-voorraad zonder waarschuwing vooraf in gevaar zal komen – door mensen zonder diabetes of obesitas – die proberen slank te worden.”
[1] Angelides, E. (2022, 15 december). The Truth About Ozempic, the ‘Secret’ Celebrity Weight Loss Drug. VICE.
Eén reactie
Ik ben sinds anderhalf jaar aan ozempic.
Ben 30 kilo afgevallen,maar je komt op een plateau, waarna je weer gaat groeien,inmiddels 10 kilo gegroeid ondanks nog dsteeds gebruik ozempic